Aandeelhoudersovereenkomst versus statuten Er valt ontzettend veel te vertellen over aandeelhoudersovereenkomsten enerzijds en statuten anderzijds en daarmee ook de relatie ten opzichte van elkaar. Heel algemeen geldt onder meer, dat statuten zijn in beginsel zijn geschreven voor alle aandeelhouders, dus ook eventuele toekomstige. Bij een bestaande aandeelhoudersovereenkomst zal een nieuwe aandeelhouder (moeten) toetreden tot deze overeenkomst anders is die daaraan niet gebonden. In deze column een aantal algemene opmerkingen over de relatie tussen statuten en aandeelhoudersovereenkomsten. Let op, de opmerkingen zijn in dit geval héél algemeen, omdat de inhoud van statuten en aandeelhoudersovereenkomsten zeer divers (kunnen) zijn. In een aandeelhoudersovereenkomst kunnen nadere afspraken tussen de aandeelhouders worden vastgelegd. Anders dan statuten, worden deze afspraken niet gepubliceerd in het handelsregister. Dat wordt over het algemeen gezien als een voordeel, maar er zijn ook argumenten om het als nadeel te bestempelen. In het algemeen wordt in de overeenkomst opgenomen, dat indien strijd is tussen de statuten enerzijds en de aandeelhoudersovereenkomst anderzijds, de laatste doorslaggevend is. Dat kan anders zijn indien een onderwerp is voorbehouden aan een statutaire regeling, maar op zich is er behoorlijk wat vrijheid. In de statuten van een BV wordt doorgaans een blokkering opgenomen om de kring van aandeelhouders gesloten te houden. Deze blokkering is statutair vaak beperkt, vandaar dat een aandeelhoudersovereenkomst wordt gebruikt om deze bescherming van ‘de andere aandeelhouders’ uit te breiden. Aanvullend kan in de overeenkomst worden bepaald, dat indien aandeelhouders recht hebben op overname van aandelen er ook een recht op (af-)betaling is. Op deze wijze kan bij malheur, scheve schaats ed. van een aandeelhouder, de overname van diens aandelen ook daadwerkelijk uitvoering hebben. Er is tenslotte een groot verschil tussen het recht hebben en daar gebruik van kunnen maken. Belangrijk voordeel van een statutaire regeling is dat er sancties kunnen worden opgenomen indien een aandeelhouder niet aan zijn statutaire verplichtingen voldoet. Denk daarbij bijvoorbeeld aan verlies van vergader- en stemrecht en eventueel dividend. In een aandeelhoudersovereenkomst kunnen slechts beperkte sancties worden opgenomen. Doorgaans zijn dat met name boeteclausules al dan niet gekoppeld aan aanbiedingsverplichtingen. Mochten de aandeelhouders een beetje greep willen houden op de directie, dan kan in de statuten van de BV een voorziening worden opgenomen, dat voor bepaalde directiebesluiten voorafgaande goedkeuring nodig is van de aandeelhouders. Ook al heeft deze statutaire regeling slechts interne werking, een aandeelhoudersovereenkomst kan daarvoor in ieder geval niet gebruikt worden. Het is tenslotte een regeling tussen de aandeelhouders onderling. Een samenwerking tussen aandeelhouders kan eigenlijk niet zonder aandeelhoudersovereenkomst, althans het samen ‘bomen’ over eventuele onderwerpen om nader vast te leggen. Noem het maar een gezamenlijke ‘voeten op tafel sessie’ om te beginnen met eventuele onderwerpen en situaties van strijd en de oplossing daarvoor.

Storting op aandelen: bestuurders pas op! Soms is het fijn om eventjes met weemoed terug te denken aan vroeger maar helaas zal de harde huidige realiteit je toch weer snel terugfluiten. Zo geldt dat ook voor oprichtingen van een BV naar huidig recht en dan speciaal de storting op aandelen. Naar oud recht moest er namelijk een bankverklaring zijn afgegeven waarin stond dat het te storten minimum kapitaal stand-by stond op een rekening van de BV io (in oprichting). Dat is allemaal verdwenen en ook een bankrekening voor een BV io schijnt niet meer mogelijk te zijn. Hoe vindt die storting op aandelen naar huidig recht plaats en is er nog wel belang bij de storting op aandelen? Zeer bewust heeft de wetgever ervoor gekozen de oude verplichte bankverklaring af te schaffen. Er is ook vrijwel niets voor in de plaats gekomen. Althans zo lijkt het. Want in plaats van waarborgen vooraf naar oud recht, wordt naar huidig recht bescherming van schuldeisers gevonden in aansprakelijkheid van bestuurders (en eventueel aandeelhouders). Bestuurders van een vennootschap moeten naar huidig recht op de hoogte zijn of de storting op aandelen heeft plaatsgevonden. Omdat er vrijwel geen wettelijk vereiste is bij oprichting, zullen bestuurders dus zeer op hun hoede moeten zijn. Is er niet of niet voldoende of niet juist gestort op de aandelen, dan kunnen de bestuurders aansprakelijk worden gesteld. Daarnaast mogen bestuurders geen handelingen namens de vennootschap verrichten indien zij (behoren te) weten, dat de vennootschap niet aan haar verplichtingen kan voldoen. Gebeurt dat toch, dan kunnen bestuurders zelfs privé aansprakelijk gesteld worden. De vaststelling dat storting op aandelen heeft plaatsgevonden zodat de vennootschap over dat vermogen kan beschikken, is dus voor bestuurders zeer relevant. Ook bij een aandelenoverdracht is storting voor een koper van die aandelen van belang, omdat die mede aansprakelijk wordt voor de volstorting indien geen storting had plaatsgevonden. Naar huidig recht is er eigenlijk geen sprake meer van een verplicht minimumkapitaal en van verplichte storting bij oprichting. Toch is het, gezien de bestuurdersaansprakelijkheid, van harte aan te bevelen direct bij oprichting vol te (laten) storten. Hoe? In theorie is het denkbaar dat één aandeel wordt uitgeven tegen één euro nominaal en de storting ‘gewoon’ plaatsvindt door overhandiging van die ene euro. Van belang is wel dat de bestuurder van de vennootschap en niet de aandeelhouder van de vennootschap die storing in ontvangst neemt. Een verklaring van de bestuurder zou in dit verband aan te bevelen zijn. De andere veel gebruikte methode is overmaking door de aandeelhouders van betreffend te storten bedrag op de derdengeldenrekening van de notaris. Na oprichting, inschrijving in het handelsregister en openen van een bankrekeningnummer, zal de notaris betreffend bedrag overmaken op de bankrekening van de vennootschap. Indien geen bankrekening wordt geopend en betreffende notaris de storing niet kan overmaken, is de kans groot dat niet is gestort en bestuurders alsnog aansprakelijk kunnen worden gesteld. Dus hoe groot of klein de storting ook, zorg na oprichting voor een bankrekeningnummer. Stort, zodat je niet aansprakelijk gesteld wordt. Niels van de Griend notaris bij Van Elten • Van de Griend Netwerk Notarissen te Weesp www.apknotaris.nl

Beschermingsafspraken Voor je met één of meerdere partners zakelijk gaat samenwerken, is het verstandig om na te gaan of je beschermingsafspraken moet maken. Dat zijn afspraken waarmee je ervoor zorgt dat je jezelf, elkaar, maar ook het bedrijf beschermt. Je kunt beschermingsafspraken opnemen in een aandeelhoudersovereenkomst, een vof-contract of andere soorten samenwerkingsovereenkomsten. Een bekende afspraak is het non-concurrentie beding. Is het tijdens jullie samenwerking toegestaan concurrerende werkzaamheden te doen, voor jezelf of samen met anderen? Maak duidelijke afspraken hierover en leg vast wat wel en wat niet mag. Je kunt afspreken dat een eventuele beperking ook enige tijd na het einde van de samenwerking blijft gelden. Ook een zogenoemd relatiebeding komt wel voor. Mag je na de samenwerking elkaars klanten of toeleveranciers benaderen? Of mag je werknemers van elkaar een baan aanbieden? En wat moet je doen als die klant, toeleverancier of werknemer zelf contact met jou of je ex-zakenpartner opneemt? In de statuten van een BV is doorgaans een blokkeringsregeling opgenomen. Kortgezegd houdt deze in, dat je jouw aandelen eerst moet aanbieden aan je medeaandeelhouders voordat je het aan een derde verkoopt. Dat zijn meestal uitgebreide regelingen waarin ook de situaties van overlijden, faillissement en indien je via een holding in de BV deelneemt, worden vastgelegd. Maar deze aanbiedingsverplichting kan nog verder worden uitgebreid. Aanvullende afspraken hierover worden bij een BV vaak opgenomen in een aandeelhoudersovereenkomst. Bij die afspraken kan onder meer gedacht worden aan een afbetalingsregeling indien de medeaandeelhouder de aangeboden aandelen inderdaad wil overnemen, maar niet meteen de volledige koopsom kan betalen. Ook wordt soms bij een gezamenlijke startup een lock-up periode overeengekomen. Deze regeling bepaalt, dat gedurende een bepaalde periode na oprichting, de aandelen niet mogen worden overgedragen. Op die manier wordt de medeaandeelhouder in de opstartfase niet geconfronteerd met de mogelijkheid/verplichting de andere aandeelhouder uit te kopen. Afwezigheid van liquide middelen in de opstartfase en het commitment dat je hebt ten opzichte van elkaar, gelden vaak als redenen voor deze lock-up. Ook prijsbepalingsregelingen bij beschreven situaties van ‘onmin’ (bad leaver) en ‘ongeluk’ (good leaver) zie je vaak terugkomen in een aandeelhoudersovereenkomst. Kortom, ter bescherming van elkaar én de onderneming zelf, is het van harte aan te bevelen om niet alleen kritisch te kijken naar statuten, maar ook een vaststelling te maken van scenario’s van mogelijke onenigheid en deze vervolgens voordat ze ontstaan te regelen. Niels van de Griend notaris bij Van Elten • Van de Griend Netwerk Notarissen te Weesp www.apknotaris.nl